By using this site, you agree to the Privacy Policy and Terms of Use.
Accept
India Speak DailyIndia Speak Daily
  • समाचार
    • इवेंट एंड एक्टिविटी
    • देश-विदेश
    • राजनीतिक खबर
    • मुद्दा
    • संसद, न्यायपालिका और नौकरशाही
    • सरकारें
    • अपराध
    • भ्रष्टाचार
    • जन समस्या
    • English content
  • मीडिया
    • मेनस्ट्रीम जर्नलिज्म
    • सोशल मीडिया
    • फिफ्थ कॉलम
    • फेक न्यूज भंडाफोड़
  • राजनीतिक विचारधारा
    • अस्मितावाद
    • जातिवाद / अवसरवाद
    • पंचमक्कारवाद
    • व्यक्तिवाद / परिवारवाद
    • राजनीतिक व्यक्तित्व / विचारधारा
    • संघवाद
  • इतिहास
    • स्वर्णिम भारत
    • गुलाम भारत
    • आजाद भारत
    • विश्व इतिहास
    • अनोखा इतिहास
  • धर्म
    • अध्यात्म
    • सनातन हिंदू धर्म
    • पूरब का दर्शन और पंथ
    • परंपरा, पर्व और प्रारब्ध
    • अब्राहम रिलिजन
    • उपदेश एवं उपदेशक
  • पॉप कल्चर
    • मूवी रिव्यू
    • बॉलीवुड न्यूज़
    • सेलिब्रिटी
    • लाइफ स्टाइल एंड फैशन
    • रिलेशनशिप
    • फूड कल्चर
    • प्रोडक्ट रिव्यू
    • गॉसिप
  • BLOG
    • व्यक्तित्व विकास
      • मनोविश्लेषण
    • कुछ नया
    • भाषा और साहित्य
    • स्वयंसेवी प्रयास
    • ग्रामीण भारत
    • कला और संस्कृति
    • पर्यटन
    • नारी जगत
    • स्वस्थ्य भारत
    • विचार
    • पुस्तकें
    • SDEO Blog
    • Your Story
  • JOIN US
Reading: श्रावण मास माहात्म्य 🔱🌼🌿
Share
Notification
Latest News
“देवता आये देव दीपावली को और उन्हें (मेरे पिताजी को) अपने साथ ले गये।” शंकराचार्य जी।
SDeo blog
“बाबू कुंवर सिंह” की धरती (भाग-3)
भाषा और साहित्य
फिर कॉरपोरेट बेलआउट
देश-विदेश मुद्दा
जो धर्म हीन हिंदू-कन्यायें (भाग-3)
भाषा और साहित्य
खुमैनी ने कहा था: “पूरा इस्लाम राजनीति है।” पार्ट-२
अब्राहम रिलिजन विचार
Aa
Aa
India Speak DailyIndia Speak Daily
  • ISD Podcast
  • ISD TV
  • ISD videos
  • JOIN US
  • समाचार
    • इवेंट एंड एक्टिविटी
    • देश-विदेश
    • राजनीतिक खबर
    • मुद्दा
    • संसद, न्यायपालिका और नौकरशाही
    • सरकारें
    • अपराध
    • भ्रष्टाचार
    • जन समस्या
    • English content
  • मीडिया
    • मेनस्ट्रीम जर्नलिज्म
    • सोशल मीडिया
    • फिफ्थ कॉलम
    • फेक न्यूज भंडाफोड़
  • राजनीतिक विचारधारा
    • अस्मितावाद
    • जातिवाद / अवसरवाद
    • पंचमक्कारवाद
    • व्यक्तिवाद / परिवारवाद
    • राजनीतिक व्यक्तित्व / विचारधारा
    • संघवाद
  • इतिहास
    • स्वर्णिम भारत
    • गुलाम भारत
    • आजाद भारत
    • विश्व इतिहास
    • अनोखा इतिहास
  • धर्म
    • अध्यात्म
    • सनातन हिंदू धर्म
    • पूरब का दर्शन और पंथ
    • परंपरा, पर्व और प्रारब्ध
    • अब्राहम रिलिजन
    • उपदेश एवं उपदेशक
  • पॉप कल्चर
    • मूवी रिव्यू
    • बॉलीवुड न्यूज़
    • सेलिब्रिटी
    • लाइफ स्टाइल एंड फैशन
    • रिलेशनशिप
    • फूड कल्चर
    • प्रोडक्ट रिव्यू
    • गॉसिप
  • BLOG
    • व्यक्तित्व विकास
    • कुछ नया
    • भाषा और साहित्य
    • स्वयंसेवी प्रयास
    • ग्रामीण भारत
    • कला और संस्कृति
    • पर्यटन
    • नारी जगत
    • स्वस्थ्य भारत
    • विचार
    • पुस्तकें
    • SDEO Blog
    • Your Story
  • JOIN US
Have an existing account? Sign In
Follow US
  • Website Design & Developed By: WebNet Creatives
© 2022 Foxiz News Network. Ruby Design Company. All Rights Reserved.
India Speak Daily > Blog > धर्म > सनातन हिंदू धर्म > श्रावण मास माहात्म्य 🔱🌼🌿
सनातन हिंदू धर्म

श्रावण मास माहात्म्य 🔱🌼🌿

ISD News Network
Last updated: 2024/07/22 at 2:18 PM
By ISD News Network 105 Views 4 Min Read
Share
4 Min Read
SHARE

श्वेता पुरोहित-

मनुष्य जन्म अत्यन्त दुर्लभ है। चौरासी लाख योनियों में भटकता हुआ प्राणी पापों के क्षीण होने पर भगवान्‌ की कृपावश दुर्लभ मनुष्य-योनि में जन्म लेता है। मनुष्य-योनि को दुर्लभ इसलिये कहा जाता है; क्योंकि अन्य योनियाँ जहाँ केवल भोगयोनियाँ ही हैं; वहीं मनुष्य योनि एकमात्र कर्मयोनि भी है। ऐसा दुर्लभ अवसर पाकर भी यदि मनुष्य उसे व्यर्थ गँवा दे अथवा पुनः अधोगति को प्राप्त हो जाय तो यह विडम्बना ही होगी। इसीलिये हमारे शास्त्रों में ऐसे विधि-विधानों का वर्णन है, जिससे मनुष्य अपने परमकल्याणका मार्ग प्रशस्त करते हुए मुक्तिकी ओर अग्रसर हो सके।

पुराणों में विभिन्न तिथियों, पर्यो, मासों आदि में करणीय अनेकानेक कृत्योंका सविधि प्रेरक वर्णन प्राप्त होता है, जिनका श्रद्धापूर्वक पालन करके मनुष्य भोग तथा मोक्ष दोनोंको प्राप्त कर सकता है।

निष्काम भाव से तो व्यक्ति कभी भी भगवान्‌ की पूजा, जप, तप, ध्यान आदि कर सकता है, परंतु सकाम अथवा निष्काम किसी भी भावसे कालविशेष में जप, तप, दान, अनुष्ठान आदि करनेसे विशेष फलकी प्राप्ति होती है- यह निश्चित है। पुराणोंमें प्रायः सभी मासोंका माहात्म्य मिलता है, परंतु वैशाख, श्रावण, कार्तिक, मार्गशीर्ष, माघ तथा पुरुषोत्तममासका विशेष माहात्य

More Read

गौ-चेतना का पुनर्जागरण: “गौ मतदाता संकल्प यात्रा” की घोषणा
जगद्गुरु शंकराचार्य अविमुक्तेश्वरानंद सरस्वती जी का संकल्प: धर्म, राष्ट्र और गौ-संरक्षण का संगम
कुसंग का परिणाम
सर्पों में भी होती है वर्णव्यवस्था

दृष्टिगोचर होता है, इन मासोंकी विशेष चर्चा तथा दान, जप, तप, अनुष्ठानका विस्तृत वर्णन ही नहीं प्राप्त होता; अपितु उसका

यथाशक्ति पालन करनेवाले बहुत से लोग आज भी समाजमें विद्यमान हैं। मासोंमें श्रावणमास विशेष है। भगवान्ने स्वयं कहा है-

द्वादशस्वपि मासेषु श्रावणो मेऽतिवल्लभः।
श्रवणाईं यन्माहात्म्यं तेनासौ श्रवणो मतः ॥
श्रवणक्ष पौर्णमास्यां ततोऽपि श्रावणः स्मृतः।
यस्य श्रवणमात्रेण सिद्धिदः श्रावणोऽप्यतः ॥
(स्कन्दमहापु० श्र०माहा० १।१७-१८)

अर्थात् बारहों मासोंमें श्रावण मुझे अत्यन्त प्रिय है। इसका माहात्म्य सुननेयोग्य है। अतः इसे श्रावण कहा जाता है। इस मासमें श्रवण-नक्षत्रयुक्त पूर्णिमा होती है, इस कारण भी इसे श्रवण कहा जाता है। इसके माहात्यके श्रवणमात्रसे यह सिद्धि प्रदान करनेवाला है, इसलिये भी यह श्रावण संज्ञावाला है।

श्रावणमास चातुर्मासके अन्तर्गत होनेके कारण उस समय वातावरण विशेष धर्ममय रहता है। जगह-जगह प्रवासी संन्यासी- गणों तथा विद्वान् कथावाचकोंद्वारा भगवान्‌की चरितकथाओंका गुणानुवाद एवं पुराणादि ग्रन्थोंका वाचन होता रहता है। श्रावणमासभर शिवमन्दिरोंमें श्रद्धालुजनोंकी विशेष भीड़ होती है, प्रत्येक सोमवार को अनेक लोग व्रत रखते हैं तथा प्रतिदिन जलाभिषेक भी करते हैं। जगह-जगह कथासत्रोंका आयोजन; काशीविश्वनाथ, वैद्यनाथ, महाकालेश्वर आदि द्वादश ज्योतिर्लिंगों तथा उपलिंगों की ओर जाते काँवरियों के समूह; धार्मिक मेलों के आयोजन; भजन-कीर्तन आदिके दृश्यों के कारण वातावरण परम धार्मिक हो उठता है। महाभारत के अनुशासनपर्व (१०६।२७) में महर्षि अंगिरा का वचन है-

श्रावणं नियतो मासमेकभक्तेन यः क्षिपेत्।
यत्र तत्राभिषेकेण युज्यते ज्ञातिवर्धनः ॥

अर्थात् –
‘जो मन और इन्द्रियों को संयम में रखकर एक समय भोजन करते हुए श्रवणमास को बिताता है, वह विभिन्न तीर्थों में स्नान करने के पुण्यफल से युक्त होता है और अपने कुटुम्बीजनोंकी वृद्धि करता है।’

स्कन्दमहापुराण में तो भगवान्ने यहाँ तक कहा है कि श्रवणमासमें जो विधान किया गया है, उसमेंसे किसी एक व्रतका भी करनेवाला मुझे परम प्रिय है-

किं बहूक्तेन विप्रर्षे श्रावणे विहितं तु यत्।
तस्य चैकस्य कर्तापि मम प्रियतरो भवेत् ॥

आद्यन्तमंगलमजातसमानभावम्
आर्यं तमीशमजरामरमात्मदेवम्।
पञ्चाननं प्रबलपञ्चविनोदशीलं
सम्भावये मनसि शंकरमम्बिकेशम्।।

  • मंगलाचरण, श्रीशिवमहापुराण(१.१.१) 🪷 जो आदि, अंत (तथा मध्यमें भी) सदा मंगलमय है, जिनके समान ही कोई नहीं है(तो फिर बढ़कर कौन हो सकता है!), जो परमश्रेष्ठ नियन्ता, सदा नव-नवायमान, अमर परमात्मदेव हैं, पञ्चमुखी तथा सृष्टि, स्थिति, संहार, अनुग्रह और तिरोभाव रूपी प्रबलकर्म खेल ही खेलमें कर देते हैं, उन जगदम्बिका पति भगवान शंकर की हम मन से सम्यक् भावना करते हैं।

🪷 ॐ नमः पार्वतीपतये हर हर महादेव!

आप सबको श्रावण माह के प्रथम सोमवार की हार्दिक शुभकामनाएं 🙏
महादेव आपका कल्याण करें 🙏🔱🚩

Related

TAGGED: पति भगवान शंकर, श्रवणमास, श्रीशिवमहापुराण
ISD News Network July 22, 2024
Share this Article
Facebook Twitter Whatsapp Whatsapp Telegram Print
ISD News Network
Posted by ISD News Network
Follow:
ISD is a premier News portal with a difference.
Previous Article ॥ श्री हनुमते नम: ॥ 🌿
🌿🌼 श्री हनुमान चालीसा (भावार्थ एवं गूढार्थ सहित भाग – ७) 🌼🌿
Next Article एक साधक जो 80 वर्ष की उम्र में भी हिंदुओं को जगाने की जिद पाले बैठे हैं!
Leave a comment Leave a comment

Share your CommentCancel reply

Stay Connected

Facebook Like
Twitter Follow
Instagram Follow
Youtube Subscribe
Telegram Follow
- Advertisement -
Ad image

Latest News

“देवता आये देव दीपावली को और उन्हें (मेरे पिताजी को) अपने साथ ले गये।” शंकराचार्य जी।
“बाबू कुंवर सिंह” की धरती (भाग-3)
फिर कॉरपोरेट बेलआउट
जो धर्म हीन हिंदू-कन्यायें (भाग-3)

You Might Also Like

सनातन हिंदू धर्म

गौ-चेतना का पुनर्जागरण: “गौ मतदाता संकल्प यात्रा” की घोषणा

September 12, 2025
सनातन हिंदू धर्म

जगद्गुरु शंकराचार्य अविमुक्तेश्वरानंद सरस्वती जी का संकल्प: धर्म, राष्ट्र और गौ-संरक्षण का संगम

September 8, 2025
सनातन हिंदू धर्म

कुसंग का परिणाम

August 14, 2025
अनोखा इतिहाससनातन हिंदू धर्म

सर्पों में भी होती है वर्णव्यवस्था

July 25, 2025
//

India Speaks Daily is a leading Views portal in Bharat, motivating and influencing thousands of Sanatanis, and the number is rising.

Popular Categories

  • ISD Podcast
  • ISD TV
  • ISD videos
  • JOIN US

Quick Links

  • Refund & Cancellation Policy
  • Privacy Policy
  • Contact Us
  • Terms of Service
  • Advertise With ISD
- Download App -
Ad image

Copyright © 2015 - 2025 - Kapot Media Network LLP. All Rights Reserved.

Removed from reading list

Undo
Welcome Back!

Sign in to your account

Register Lost your password?